Ademnood

Paarden ademen door hun neusgaten. In rust ademt een volgroeid warmbloedpaard tien tot zestien keer per minuut. In die tijd ademt hij zes licht lucht in en uit. De binnenkomende lucht wordt opgewarmd en het lichaam krijgt zo de eerste levensbehoefte, namelijk zuurstof, binnen. Alle luchtwegen zijn met slijmvlies bedekt dat bestaat uit slijmbekercellen en cellen die met trilhaartjes bedekt zijn. De trilhaarcellen brengen het slijm in beweging en zorgen ervoor dat ongewenst vuil zoals ziekteverwekkers of stof worden afgevoerd uit de longen. Deze constante zelfreiniging is gewoonlijk zeer effectief. Maar als het immuunsysteem verzwakt is, door bijvoorbeeld verkeerd voer of door slechte omstandigheden (geen weidegang, veel stress), dan kan het lichaam deze ziekteverwekkers niet afweren. Dat kan leiden tot ziektes aan de toch al gevoelige ademhalingsorganen. Tot de bovenste ademhalingsorganen behoren de neus, de neusbijholtes, de luchtzakken, de keel en het strottenhoofd. De luchtpijp, de bronchiën en de longen behoren tot de onderste ademhalingsorganen. De neusbijholtes (zes in totaal) ontwikkelen zich pas na de geboorte en zijn bij een veulen nog heel klein. Tussen het binnenoor en de keelholte bevinden zich uitstulpingen van de Buis van Eustachius, de zogenaamde luchtzakken. Het strottenhoofd regelt het ademvolume en veroorzaakt mede de hoestreflex. Bovendien bevinden zich in het strottenhoofd de stembanden. Het strottenhoofd voert de ingeademde lucht verder naar de onderste luchtwegen. Deze functies zijn van levensbelang en kunnen door allerlei ziektes ontregeld raken. Sinusitis (ontsteking van de bijholten van de neus), luchtzakmycose, stembandverlamming, ook wel cornage genoemd en droes behoren tot de meest voorkomende aandoeningen van de bovenste luchtwegen.

Sinusitis: een ontsteking van de kaakholtes is het gevolg van een infectie aan de bovenste luchtwegen of een ontsteking van de tandwortels c.q. de tandvakken. Als de bijholtes chronisch etteren, kan de onstekingen ook de voorhoofdsholte aantasten.

Droes: de oorzaak van droes is de bacterie Streptococcus equi subspecies equi, die neus, neusbijholtes, stort en luchtzakken aanvalt. Door deze bacterie zwellen de lymfeklieren die deel uitmaken van het immuunsysteem op. De witte bloedlichaampjes, die de ziekteverwekker zouden moeten vernietigen, hebben schijn van kans tegen de bacterie. De ziekte is erg besmettelijk: mensen kunnen deze overdragen zonder zelf ziek te zijn. Vooral paarden die al ziek zijn en bijvoorbeeld een infectie met influenza hebben, zijn bijzonder ontvankelijk

Luchtzakmycose: schimmels dringen binnen in de luchtzakken en tasten hier de bloedvaten aan

Stembandverlamming of cornage: slechts één bepaalde spier is verantwoordelijk voor de beweging van de stembanden. Deze spier functioneert alleen goed als hij de juiste signalen vanuit de zenuw ontvangt. Bij paarden met cornage is deze zenuw geheel of gedeeltelijk verlamd. Bij ongeveer negentig procent van deze paarden en vooral bij grote en/of warmbloedpaarden is de linker strottenhoofdzenuw aangetast. Als een dergelijk paard inademt, spant en ontspant de zenuw van het linker kraakbeen, waar de stemband aan vastzit, niet meer goed. Het kraakbeen zakt in de binnenruimte van het strottenhoofd en de linker stemband verslapt en hangt vrij in het strottenhoofd, waardoor er een vernauwing ontstaat. Deze vernauwing veroorzaakt het typische fluitende geluid. De primaire verlamming van het strottenhoofd is erfelijk, de secundaire is vaak het gevolg van een infectie of een verwonding

Sinusitis: als je van buitenaf de kaakholte beklopt reageert het paard overgevoelig. Het geluid klinkt doffer dan de tonen aan de gezonde kant. Een bloederige uitscheiding en een zwelling bij het voorhoofd kunnen aanwijzing zijn voor een etterende voorhoofdsholteontsteking. Het bekloppen van het voorhoofd is pijnlijk. Klinisch onderzoek zoals endoscopie, röntgenfoto's, computertomografie of scintigrafie kunnen in een dergelijk geval meer duidelijkheid verschaffen

Droes: bij abcessen in de keel, een etterende neusuitvloeiing en hoge koorts is de diagnose meestal snel duidelijk. Een punctie van de aangetaste lymfklieren voor bacteriologisch onderzoek bevestigt de diagnose

Luchtzakmycose: deze ziekte kan met een endoscopie worden gediagnosticeerd: deze toont een beslag op de slijmvliezen. De schimmels worden met behulp van schimmelkweek aangetoond

Verlamming van het strottenhoofd: bij paarden met cornage worden ademhalingsgeluiden geconstateerd, die, naar mate het paard sneller beweegt, luider worden. Een belastingendoscopie kan de aangetaste kant van het strottenhoofd in beeld brengen

Sinusitis: de slijmvliezen in de kaak- en voorhoofdsholtes zijn ontstoken. Een ontsteking in de kaakholte is meestal eenzijdig en heeft als symptomen een etterende neusuitvloeiing, kauwproblemen en bindvliesontsteking aan de aangetaste kant. Bij een etterende ontsteking in de voorhoofdsholte kan de uitscheiding bestaan uit bloederig pus. Het paard reageert pijnlijk als het voorhoofd wordt beklopt

Droes: na een incubatietijd van acht tot tien dagen treedt hoge koorts op, evenals uitvloeiing uit de neus en gebrek aan eetlust. De lymfeklieren bij de keel, bij de oorspeekselklier en tussen de onderkaak zwellen zichtbaar op en zijn warm en pijnlijk. Later raken ook de lymfeklieren van de luchtzakken aangetast. De zwelling van deze klieren veroorzaakt grote problemen bij het slikken en ademhalen. Ook ontstaan er etterende abcessen die ofwel spontaan openbreken ofwel door een dierenarts moeten worden opengesneden

Luchtzakmycose: hierbij treedt een uitscheiding op uit een van de neusgaten, gevolgd door neusbloedingen en slikproblemen

Verlamming van het strottenhoofd: paarden met cornage ademen in draf en galop met een reutelend ofwel fluitend geluid. Ze hinniken vaak zachtjes en hees. Als de verlamde stemband bij het inademen naar binnen klapt, raakt het paard in ademnood

Sinusitis: preventie is maar beperkt mogelijk. Het is raadzaam het paard goed te beschermen tegen virusinfecties zoals influenza. Dat verlaagt het risico op een secundaire bacteriële infectie

Droes: er bestaat tegenwoordig weer een vaccinatie tegen droes. Inentingen tegen influenza of herpes kunnen droes weliswaar niet helemaal voorkomen, maar ze zorgen er wel voor dat er minder paarden ziek worden in een stal en dat het verloop aanzienlijk milder is. Het is belangrijk om het immuunsysteem van het paard te versterken: door een paard op een goede manier te houden: veel frisse lucht, dus weidegang, vitaminerijke voeding en beperking van stressfactoren. Paarden kunnen zicht goed aanpassen aan de weersgesteldheid en kunnen daarom ook in de winter gewoon naar buiten, dit los gezien van het feit of wij het al dan niet koud hebben. Bovendien bestaan er plantaardige middelen zoals Echinacea purpurea (zonnehoed), Alsem of Oost-Indische kers die weerstandsverhogend zijn

Luchtzakmycose: overal op stal zijn schimmels aanwezig die gewoonlijk onschadelijk zijn. In een vochtig warm klimaat gedijen ze uitstekend. Daarom het belangrijk dat de stal dagelijks gelucht wordt en dat er geen benauwde stallucht blijft hangen

Stembandverlamming: deze ziekte is gewoonlijk aangeboren. Met paarden die deze aandoening hebben mag niet worden gefokt omdat zij deze ziekte door kunnen geven aan hun nakomelingen. Voordat een paard dekhengst mag worden zal hij dan ook altijd worden gescreend op cornage

Sinusitis: als een ontsteking van de kaakholte niet wordt behandeld kan sinusitis chronisch worden en zich uitbreiden naar de voorhoofdsholtes. Dit kan leiden tot irritatie van de hersenvliezen waardoor neurologische uitvalverschijnselen kunnen optreden

Droes: als de bacterie niet wordt behandeld, kan hij zich in het lichaam verspreiden en andere organen aantasten. Als dat het geval is, is de ziekte bijna altijd dodelijk. Zieke paarden moeten vanwege besmettingsgevaar worden geïsoleerd. Droes wordt vaak een kinderziekte bij paarden genoemd, omdat dit voornamelijk bij veulens en jonge paard tot vijf jaar voorkomt

Luchtzakmycose: er bestaan geen doeltreffende preventiemaatregelen tegen luchtzakmycose. Het verdient aanbeveling er voor te zorgen dat het immuunsysteem wordt versterkt bijvoorbeeld door gezonde voeding en veel frisse lucht

Stembandverlamming: de ziekte is erfelijk en daarom mag er met paarden die deze aandoening hebben niet worden gefokt. Recreatiepaarden worden door de aandoening minder beperkt dan hun hardwerkende sportcollega's

Sinusitis: de oorzaak kan alleen worden aangepakt door het afvoeren van de pus. Daarvoor moet de dierenarts de kaak- of voorhoofdsholte openen en deze spoelen met een desinfecterend middel. Dit is een chirurgische ingreep. Deze spoeling moet meestal enkele weken worden herhaald. Bij een acute ontsteking geeft de dierenarts antibiotica en behandelingen met infraroodlicht. Inhalaties met een zoutoplossing kunnen eveneens verlichting geven

Droes: het paard heeft absolute stalrust nodig tot het minstens vijf dagen lang geen koorts meer heeft. Als hij deze rust niet krijgt, bestaat het risico dat er metastasen ontstaan: de abcessen barsten naar binnen toe open en het vuil verspreidt zich via de bloedbaan in het lichaam. Een kuur met antibiotica is in een dergelijk geval van acuut levensbelang. Als het abces zich alleen in het hoofd bevindt, barst het zodra het rijp is en als het ziekteverloop geen complicaties gaf, vanzelf open. Soms snijdt de dierenarts het abces met een scalpel open. Dit gebeurt met name als het paard door de zwelling van de klieren bij de keel in ademnood is. De rijping van het abces kan worden bespoedigd met warme kompressen en een lamp met infraroodlicht. De wond moet dagelijks worden schoongemaakt tot deze definitief is genezen

Luchtzakmycose: in noodgevallen zal er chirurgisch moeten worden ingegrepen, bijvoorbeeld bij sterke neusbloedingen. In dergelijk geval worden de aangetaste vaatjes dichtgebrand. Als het paard maar weinig uit de neus bloedt worden de luchtzakken geopend en elke dag gespoeld. Dit is echter niet altijd succesvol

Stembandverlamming of cornage: is alleen operatief te genezen. Een dergelijk operatie is alleen dan noodzakelijk wanneer het paard prestatieverlies vertoont. Er zijn verschillende manieren van opereren, zoals het opspannen van de aangetaste stemband. In Nederland mag een dergelijke operatie alleen worden uitgevoerd als het paard inderdaad last heeft van de aandoening

 

Maak jouw eigen website met JouwWeb