Hengstengedrag kan lastig zijn, zeker in een drukke manege waar ook veel merries staan. Dit gedrag wordt veroorzaakt door het mannelijk geslachtshormoon testosteron, dat gemaakt wordt in de testikels (de zaadballen).

 

De testikels worden gevormd in de buikholte. Vlak voor of kort na de geboorte zakken ze door een opening bij de lies naar beneden en komen ze onder de huid, in het scrotum of de balzak te liggen. De testikels liggen in een uitstulping van de buikholte. Bij een castratie wordt dus ook de buikholte geopend. Soms dalen de testikels niet goed in en blijven een of beide testikels  achter in de buikholte. Het dier wordt dan een klophengst genoemd. Een castratie van een klophengst is een stuk ingewikkelder en moet altijd in een kliniek en onder volledige narcose gebeuren

 

Een hengst kan al heel jong gecastreerd worden, de ingreep is dan minder zwaar. Maar door het dier langer hengst te laten, kunnen sommige uiterlijke kenmerken zich beter ontwikkelen. Meestal worden hengsten gecastreerd als ze rond de een of twee jaar oud zijn.

 

Een hengst kan op verschillende manieren worden gecastreerd. Bij de halfbedekte methode wordt een snee gemaakt in de huid van het scrotum. De zaadstreng en het omgevende vlies worden met een speciale tang gekneusd en afgebonden met een stevige hechting. Vervolgens worden de testikels verwijderd. De wonden in het scrotum worden niet gehecht, zodat wondvocht goed kan afvloeien. Ze groeien na korte tijd vanzelf dicht. Omdat de zaadstreng samen met de daaromheen gelegen uitstulping van het buikvlies is afgebonden, bestaat er geen open verbinding meer tussen de buikholte en de wond. Deze methode kan het best worden uitgevoerd bij een liggend paard, onder narcose. Een nadeel hiervan is dat het paard na de operatie soms wat lastig in de benen komt, wankel is of zelfs valt.

 

Bij de onbedekte methode wordt alleen de zaadstreng gekneusd en afgebonden. Echter, bij een onbedekte castratie is er tijdelijk een opening tussen de buikholte en de buitenwereld. Er kunnen bacteriën  in de buikholte komen, waardoor een levensbedreigende buikvliesontsteking kan ontstaan. Ook is het mogelijk dat darmen via het lieskanaal en de nog open wond in het scrotum naar buiten komen. Hoewel dit maar zelden gebeurt, is het een ernstige complicatie.

 

Er kan ook gekozen worden om het paard in een kliniek, onder volledige narcose te opereren. De omstandigheden zijn dan nog sterieler en bij de operatie kunnen daarbij ook de wonden gehecht worden waardoor het scrotum sneller kan genezen en waardoor ook na de operatie minder snel infectie zal optreden.

 

Ook is er in de afgelopen jaren een castratiemethode ontwikkeld, waarbij de testikels niet verwijderd worden. Deze methode staat bekend als de laparoscopische castratie. Bij het staande dier worden, in de buikholte, met een zogenaamde kijkoperatie de bloedvaten in de zaadstreng afgebonden. Bij ongeveer vijf procent van de gevallen zullen de testikels toch nog testosteron blijven produceren, waardoor het dier hengstengedrag blijft vertonen en de testikels alsnog operatief verwijderd moeten worden.

 

Bij het castreren kunnen diverse complicaties optreden, hieronder een overzicht:

Zwelling van scrotum en voorhuid: na iedere castratie treedt er wel wat zwelling op. Het is meestal niet ernstig en door het paard af te stappen zal de zwelling ook weer snel verminderen

Ontsteking in het scrotum: er komt pus uit een of beide operatiewonden. Hier moet door de dierenarts naar gekeken worden. Een kuur met antibioticum en het schoonmaken van de wonden zal in de meeste gevallen voldoende zijn.

Ontsteking van de zaadstrengstomp: een vervelende complicatie. Ook nu blijft er pus uit een of beide castratiewonden komen maar vaak gaat het niet over na een antibioticum kuur. Er zit een ontstoken zwelling op een van de zaadstrengstomp en die moet door middel van een operatie worden verwijderd.

Nabloeden: een beetje bloed uit de operatiewond is niet erg. Dit bloed komt uit de huidwond of uit het onderhuidse bindweefsel. Als het bloed in een straaltje uit de wond loopt, kan er echter een bloeding uit de zaadstreng zijn opgetreden. De kans hierop is groter wanneer de zaadstreng niet is afgebonden. Bij verdenking van een zaadstrengbloeding moet het paard zo snel mogelijk naar een kliniek worden gestuurd voor behandeling.

Uitzakken van darmen uit de wond: gelukkig komt het niet vaak voor, maar di is een zeer ernstige complicatie. De kans erop is het grootst na een castratie waarbij de zaadstreng en het omgevende vlies niet zijn afgebonden en bij de onbedekte castratie. Indien dit optreedt, moet de dierenarts met spoed worden geroepen. Probeer in de tussentijd met een schoon laken of doek de darmen wat te ondersteunen.